مدیریت پروژه چیست؟

مدیریت پروژه مجموعه قوانینی برای برنامه‌ریزی، هدایت و اجرای پروژه طی زمان معین و با هزینه مشخص است. هدف از مدیریت پروژه، رسیدن به هدف و معیارهایی است که در ابتدای پروژه تعریف شده‌اند. پروژه‌ها شکل‌های مختلفی دارند؛ بعضی موقتی هستند و آغاز و پایان مشخصی دارند. چنین پروژه‌هایی محدوده و منابع تعریف‌شده‌ای هم دارند. بعضی پروژه‌ها منحصربه‌فرد بوده و مجموعه عملیاتی برای رسیدن به هدف واحدی محسوب می‌شوند.

برای نمونه توسعه نرم‌افزاری برای کسب‌وکار، ساخت خیابان و جاده، فروش محصول جدید در بازار، حتی تلاش‌های امدادی، همه این‌ها پروژه هستند. این پروژه‌ها باید با مهارت انجام شوند تا به‌موقع و در محدوده بودجه به نتیجه برسند. از طرف دیگر گروهی که پروژه را اجرا می‌کنند، به‌طور معمول شامل افرادی است که کنار هم کار نمی‌کنند. آن‌ها از سازمان‌های مختلفی هستند و چه‌بسا فرسنگ‌ها با هم فاصله دارند. اجرای پروژه‌های مختلف، با ویژگی‌های متفاوت و گروه‌های جداگانه، تنها با مدیریت پروژه است که به سرانجام می‌رسد. در این فرایند، مدیر پروژه هدف را تعیین می‌کند. او باید با ذکر جزئیات توضیح بدهد که پروژه قرار است به چه هدفی دست پیدا کند و به کجا برسد. وظیفه دیگر مدیر پروژه، نظارت بر عملیات پروژه از شروع تا پایان است. به‌طور خلاصه مدیریت پروژه عبارت است از استفاده دانش، مهارت، ابزار و روش‌های مختلف تا پروژه به سرانجام برسد.

عملکرد موفق پروژه به برنامه‌ریزی مناسب بستگی دارد. راهنمای معروف PMBOK از میان 49 فرایند مدیریت پروژه، 24 فرایند را مربوط به برنامه‌ریزی می‌داند. اجرای پروژه برمبنای برنامه قوی، فقط با روش کنترل زمان‌ پروژه و مدیریت مؤثر انجام می‌شود.کنترل پروژه همه مراحل چرخه عمر پروژه را از آغاز تا پایان شامل می‌شود. در واقع ایجاد سیستم کنترل مناسب، بخش مهمی از مدیریت پروژه است. نداشتن برنامه‌ریزی، نظارت و کنترل درست، نقش مهمی در شکست بیشتر پروژه‌ها دارند. پس کنترل پروژه به‌طور خلاصه عبارت است از مجموعه ابزارها، فرایندها، مهارت‌ها و تجربه‌های افراد که وقتی یک‌پارچه می‌شوند، در زمان مناسب، اطلاعات درستی را برای تصمیم‌گیری درست در اختیار مدیر پروژه و گروه مربوطه می‌گذارند. در بخش بعدی به پاسخ تفاوت مدیریت و کنترل پروژه چیست می‌پردازیم.

مدیریت پروژه انواع مختلفی دارد. مدیر پروژه می‌تواند با توجه به شرایط پروژه، از این روش‌های مختلف، مناسب‌ترین را انتخاب کرده و بر اساس آن برنامه‌ریزی کند. در این بخش به هفت نوع از رایج‌ترین انواع مدیریت پروژه می‌پردازیم که عبارت‌اند از:

• روش امانی
• روش سنتی
• روش پیمان
• روش طرح و ساخت
• روش کلید گردان
• روش طرح و ساخت هم‌زمان
• روش ساخت، بهره‌برداری و انتقال